Familie Mendels (Quarles van Uffordstraat)
Lees meer over de familie Mendels.
Jacob Mendels
Geboren: 26 oktober 1902, Almelo
Beroep: koopman
Echtgenoot van: Leny Mendels-de Jonge
Vermoord: 31 maart 1944 Auschwitz
Leeftijd: 41
Leny Mendels-de Jonge
Geboren: 8 juli 1901, Vlagtwedde (Groningen)
Echtgenote van: Jacob Mendels
Beroep: verpleegkundige. Vroege werkkring: hoofdverpleegkundige voor Kinderziekenhuis Rotterdam voor chirurgieafdeling en waarnemend operatiezuster.
Vermoord: 10 september 1943, Auschwitz
Leeftijd: 42
Mirjam Mendels
Geboren: 18 februari 1942, Leiden
De advertentie is uit het Joodsche Weekblad
Vermoord: 10 september 1943, Auschwitz
Leeftijd: 1
Kindertehuis
In 1938 opent Leny de Jonge het Kindertehuis Beatrix op de Quarles van Uffordstraat, bedoeld voor kinderen tot en met 14 jaar. Voor een verblijf in het tehuis is een doktersattest noodzakelijk. De advertentie hieronder is uit het Nieuw Israëlitisch Weekblad, 15 april 1938.
De laatste keer dat Leny de Jonge adverteert is op 1 maart 1940, opnieuw in het Nieuw Israëlitisch Weekblad.
Na de oorlog voerde de gemeente Noordwijk een hernummering in van de Quarles van Uffordstraat. De familie woonde destijds op nummer 8 (nu nummer 74).
Het babyboek
Het is wel een zielig verhaal maar ik vind het fijn dat ze niet vergeten wordt.
Sven van Iterson (10) schrijft voor school een werkstuk over het leven van Mirjam Mendels. “Het vreemde is”, schrijft Sven in zijn werkstuk, “dat wij haar babyalbum hebben.”
Hij is erg begaan met het lot van het meisje. Zo schrijft hij vol liefde over Mirjam en haar ouders, die zich ‘de drie van Noordwijk’ noemden. Hieronder enkele citaten uit het werkstuk, dat overigens zeer goed geschreven is. Ook blijkt Sven een uitstekend researcher.
‘Mijn oma zei toen Mirjam en haar ouders een brief kregen om zich te melden bij de Duitsers tegen Mirjams ouders: ‘Jullie kunnen Mirjam toch niet zover laten reizen en op reis gaan. Geef mij Mirjam maar dan hou ik haar bij ons tot jullie terug zijn’. Maar Mirjams ouders deden dat niet. Ze gaven haar wel haar babyboek, daardoor hebben wij het dus.’
‘In een brief die ik had gevonden schreef de oom van Mirjam naar de Engelsen iets over de Palestinalijst. Ik ben erachter gekomen dat de Palestinalijst iets was om vrij te komen uit een kamp. Dat is niet gelukt.’
Sven legt een steen bij het Joods monument (Oude Zeeweg). Hij herdenkt Mirjam elk jaar op 4 mei.
Later als ik wat groter ben wil ik graag naar Westerbork of Auschwitz om Mirjam en allen anderen te herdenken.
Bron: Een zoektocht naar het leven van Mirjam Mendels, 2021 door Sven van Iterson. Benieuwd naar het werkstuk? Klik hier.
Een gekoesterd boek
Het fotoboek waar Sven een werkstuk over heeft geschreven is niet een toevallige zoldervondst. Het is jaren in handen geweest van de familie van Duijn. Polly van Duijn is geboren op 8 maart 1942. Ze zou het zusje kunnen zijn van Mirjam. Haar moeder (Elisabeth van Duijn) was bevriend met Leny Mendels. Ze waren samen zwanger. Of dat tot de vriendschap heeft geleid weet Polly niet. Wat ze wél weet is dat het babyboek een grote rol heeft gespeeld in haar jeugd en door haar familie is gekoesterd. Rond de verjaardagen van Polly en Mirjam werd erin gelezen en voorgelezen, elk jaar weer, door Elisabeth, maar ook door Polly en haar zusjes en broer. Pas nadat Polly uit huis ging, belandde het boek in een kledingkast van haar ouders. En zo kreeg jaren later Sven het boek in handen.
Kort in de Piet Heinstraat
Het gezin Mendels verbleef kort in de Piet Heinstraat, volgens de gemeente van 6 maart tot 1 juli 1942. We begrepen nooit waarom. Tot we het volgende mailtje ontvingen van de heer Dennis Peschier:
‘Als aanvulling kan ik u melden dat het huis van de familie Mendels enige tijd gevorderd is geweest door de Duitse strijdkrachten. Vanaf 4 maart 1942 t/m 14 mei 1942 is het gevorderd geweest als gemeubileerd huis door een eenheid met feldpostnummer 074181. Voor zo ver bekend is dit een niet bestaand nummer. Het is heel goed mogelijk dat dit 07481 moet zijn. Dit nummer duikt namelijk ook op bij de vorderingen van panden op Noord Boulevard 25, 25a en 28. Het eerder genoemde feldpostnummer behoorde toe aan 5. Batterie, Marine-Flak-Abteilung 813. Van deze eenheid is bekend dat het voornamelijk bij Hoek-van-Holland gestationeerd was. Onderzoek naar feldpostnummern is zeer lastig omdat de bestaande documentatie verre van compleet is.’
In tranen
In 1943 moet het gezin zich melden in Amsterdam. Mevrouw Mendels vraagt de eigenaar van een Noordwijks vervoersbedrijf of zij hen naar Amsterdam wil brengen.
Er is Leny beloofd dat ze in Amsterdam als verpleegster aan het werk kan gaan in een ziekenhuis. De zussen van de eigenaar van het vervoersbedrijf naaien voor haar nog een snel verpleegsterskleding.
De eigenaar zelf vertrouwt het niet en waarschuwt Leny om niet te gaan. Toch brengt één van zijn chauffeurs het gezin naar Amsterdam. Hier aangekomen wordt het gezin gelijk vastgezet, de kleine Mirjam wordt van Leny afgenomen. De chauffeur keert in tranen terug naar Noordwijk.
Het gezin komt op 14 januari 1943 aan in Westerbork. Als aantekening op de registratiekaart van Leny lezen we dat ze een uitstekende indruk maakt.
Indruk: gaat zeer goed met publiek om, wil alles aanpakken.
Mogelijk heeft dit voor uitstel van transport gezorgd. Uiteindelijk vertrekt het gezin op 7 september 1943 naar Auschwitz. Leny en Mirjam overlijden direct bij aankomst op 10 september 1943. Jacob Mendels wordt op 31 maart 1944 vermoord.
De jongste
Mirjam Mendels is het jongste Joodse slachtoffer uit Noordwijk. Wanneer ze in Auschwitz wordt vermoord, is ze nog maar 1 jaar oud.
Brieven uit Westerbork
Vanuit kamp Westerbork schreef de familie Mendels op de zogenaamde ‘schrijfdagen’ regelmatig brieven naar familie. Ze schrijven bijvoorbeeld hoe de kleine Mirjam al bijna gaat lopen. “Maar we forceren niets.” Ook vraagt de familie spullen op te sturen naar Westerbork, zoals chloor.
Bron: Joods Historisch Museum Amsterdam. We hebben toestemming ze op deze website te plaatsen.
De steentjes zijn van harte welkom voor onze voordeur
Helma Oudshoorn woont nu op het woonadres van de familie Mendels.
“Toen ik voor het eerst hoorde dat er in ons huis een Joods gezin had gewoond, liep ik ineens heel anders door mijn huis. Dat deze mensen de deur achter zich dicht hadden getrokken zonder te weten wat hen te wachten stond, raakt me. De steentjes voor onze voordeur zijn dan ook van harte welkom. Echt heel bijzonder.”