Gemaakt door

Sven van Iterson, 10 jaar, Groep 7

Datum 11-4-2021

Inhoud

Ik ga mijn werkstuk houden over Mirjam Mendels. Mirjam was een Joods meisje en het buurmeisje van mijn overgrootmoeder. Het vreemde is dat wij haar baby album hebben. Het album van Mirjam is precies het zelfde babyalbum als van mijn moeder. Maar het babyboek van Mirjam is 40 jaar ouder maar niet beter gevuld.

Ik wil weten waarom dat zo is en hoe we aan het babyalbum kwamen.

Ik ga eerst vertellen over het babyboek en het leven van Mirjam. Dan ga ik vertellen over het begin van de Tweede Wereldoorlog, de Jodenvervolging en het einde van de oorlog. In hoofdstuk 3 hoe Mirjam werd vermoord en ik ga een interview proberen te houden met iemand die de oorlog heeft meegemaakt. Ook ga ik aan mijn oma vragen hoe we aan het baby boek komen. Hoe Mirjam herdacht wordt en wat wij daaraan doen zeg ik in hoofdstuk 5.

Het is wel een zielig verhaal maar ik vind het fijn dat ze niet vergeten wordt.

Hoofdstuk 1 Het begin van het leven van Mirjam

 

Hier zie je de voorkant van het babyboek van Mirjam:

 

Het babyboek van Mirjam zit niet erg vol. Mirjam werd geboren in Leiden op 18-2-1942. Maar er is tot 30-8-1942 in geschreven. Er staat ook in over hoe die familie de oorlog voor een stuk meemaakten. In Mirjams babyboek hebben geschreven:

Jacob Mendels vader van Mirjam, Leny Mendels moeder van Mirjam, Tante Bett – Tante Mimi.

Met 3 weken oud moesten ze opeens verhuizen. hun huis in Noordwijk was in beslag genomen door de Duitsers. Daardoor moesten ze verhuizen naar Amsterdam. Daarna met 10 weken oud gingen ze verhuizen naar Groningen bij tante Mimi. Met 13 weken werd hun reisvergunning ingenomen omdat de Joden niet meer mochten reizen. Ze mochten wel weer terug naar Noordwijk.

Ik heb er ook een verjaardagsbrief ondertekent door ome “Sjors” van de rebellenclub en tante Li in haar babyboek van haar halve verjaardag gevonden. Want ze is 1 geworden in Westerbork. dit waren de eerste zinnen daarvan:

 

Lieve Mirjam,

Met je halve verjaardag onze beste gelukwenschen en hopen we dat je een flinke meid mag worden waar je ouders ooms en tantes en grootmoeder veel plezier van mogen beleven. Daar je vader schreef dat je zoo op koekjes sabbelt, heeft tante Li bij bakker Groote half pond koekjes laten bakken die we je hierbij opsturen. Als je een jaar word krijg je een pond, enz. zoodat je, bij leven en welzijn. Op je 50^ste verjaardag ‘’als ik er nog ben en bakker Groote’’.50 pond koekjes tegemoet kan zien. Zeg maar aan je ouders dat hier geen rommel en andere rotzooi in verwerkt is. Het is suiker, boter en meel lekka lekka.

 

Dat was een stukje van de brief met de typefouten. Dit was 17 augustus 1942 geschreven. 13 dagen daarna werd er voor het laatst in geschreven.

Op de laatste bladzijde staat: Mijn kleine schat, nu er weer eenige weken even zooveel nare gebeurtenissen zijn verloopen, kan ik weer een babbeltje met jou houden.

De drie van Noordwijk (zo stond dat in het babyboek)

 

 

 

 

Hoofdstuk 2 De Tweede Wereldoorlog

 

Het begin van de Tweede Wereldoorlog in Nederland

Mirjam was geboren in het jaar 1942 er was toen dus al 2 jaar oorlog want op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Toen de Duitsers Nederland uiteindelijk bezet hadden wilden ze eerst een soort van band opbouwen. De Duitsers waren nog een beetje aardig tegen de Nederlanders. Daarna in 1941 tot 1944 werd de sfeer al steeds grimmiger. De oorlog viel namelijk erg tegen voor Duitsland. De Geallieerden werden steeds sterker. Van 1944 tot 1945 hadden we een erge Hongerwinter. Hitler wou dat Duitsland een heel groot rijk kreeg en dat iedereen werk kreeg. In die tijd hadden mensen namelijk minder werk.(Storm over de boerderij 1939-1945)

Jodenvervolging

Nadat Nederland zich over gegeven had kwam ook in Nederland de Jodenvervolging. Mirjam en haar ouders waren Joods. De Jodenvervolging begon in Duitsland al in 1935 er kwamen daardoor meer dan 20 000 Joden naar ons land. In het boek het Achterhuis van Anne Frank heb ik gelezen dat Anne ook vanaf Duitsland naar ons land kwam. Anne kwam in 1937 naar Nederland (Anne Frank, het achterhuis).

In 1940 moest je een formulier invullen of je Joods was. De mensen wisten niet dat ze een jaar later als ze in dat formulier gezegd hadden dat ze Joods waren werden ontslagen. In 1942 werden er werkkampen gemaakt en concentratiekampen voor mensen die Joods waren. Ook kwamen er borden voor Joden waarop stond dat je bijvoorbeeld niet in het zwembad mocht. De Joden mochten daarom steeds minder. Vlak nadat Mirjam geboren werd moesten Joden ook nog een Jodenster dragen Mirjam en haar ouders moesten dat dus ook.

In Nederland was Kamp Westerbork het belangrijkste kamp.

Hoofdstuk 3 Het leven van Mirjam na het babyboek

 

Ik heb kamp Westerbork een berichtje gestuurd dit is wat ik heb terug gekregen.

Mirjam en haar ouders woonden als laatst op Muiderschans 103 In Amsterdam. Muiderschans was de naam van de Sarphatistraat tijdens WOII. Mirjams moeder was hoofdverpleegster in Rotterdam en had daarna een eigen kindertehuis in 1938 Kinderhuis Beatrix Noordwijk. De vader van Mirjam was opvoedkundig ambtenaar in een tehuis in Apeldoorn waar moeilijk opvoedbare kinderen en gehandicapte kinderen werden verpleegd.

Ze kwamen aan in Westerbork op 14 januari 1943

Mirjam en haar ouders woonde eerst in barak 71 en later in barak 42 (zie foto volgende pagina). Barak 71 was een woonbarak met een slaapzaal voor mannen en vrouwen. In die barak stonden stapelbedden van 3 hoog. De vader en moeder kregen werk in kamp Westerbork ze mochten in het ziekenhuis werken. Daardoor mochten ze langer blijven. Mirjam mocht daarom naar een woonbarak verhuizen.

Een andere gevangene zei daarover:

‘De familiebarakken zijn dus vriendelijk: kleine woninkjes met twee of drie slaapkamers, een woonkamer met een dubbel opklapbed, een entree – klein aanrecht met gootsteen, bedoeld als wasgelegenheid voor het hele gezin -, een WC. Er is centrale verwarming. In het midden van de barak is een eetzaal met dienkeuken. De achterliggende paternalistische gedachte is, dat alle maaltijden gezamenlijk genuttigd moeten worden. Niemand heeft daar echter behoefte aan.

De oma van Mirjam leefde bij hun in Westerbork. Maar uiteindelijk op 7 september 1943 gingen ze toch op transport. Mirjam de oma van Mirjam en haar moeder zijn meteen bij aankomst in Auschwitz op 10 september 1943 vermoord. Mirjam is dus maar 1 jaar oud geworden. Haar vader werd net zoals andere mannen gedwongen te werken hij is een paar maanden daarna op 31 maart 1944 overleden.

De informatie uit het bericht van Westerbork is overigens waar want bij het babyboek zat ook een briefje met mensen die zijn omgekomen en daarbij stonden dezelfde datums als bij het bericht. Mijn moeder vertelde later dat zij dat had opgevraagd.

 

Plattegrond kamp Westerbork en de plekken waar de familie Mendels waren.

 

In een brief die ik had gevonden schreef de oom van Mirjam naar de Engelsen iets over de Palestinalijst. Ik ben erachter gekomen dat de Palestinalijst iets was om vrij te komen uit een kamp. Dat is niet gelukt.

Hoofdstuk 4 Interview

Ik heb 3x geprobeerd iemand te vinden die ik misschien kon interviewen. Dat is helaas niet gelukt. Ik had iemand van gastsprekers WOII gemaild hij zei dat er nog weinig mensen leven die weten wat er gebeurt is in de kampen en dat er nog weinig mensen herinneringen aan hebben omdat ze toen erg jong waren. En het is in coronatijd ook moeilijk om een ouder iemand te interviewen. Westerbork heeft mij wel veel meer informatie gegeven over Mirjam. Ik heb ook Dineke Houtman een bericht gestuurd zij is een professor van het Jodendom. Helaas kon zij mij niet verder helpen maar ze gaf me wel goede tips bijvoorbeeld om Westerbork wat te vragen. Mijn oma zelf kon me ook wat vertellen over Mirjam. Mijn oma zei dat toen Mirjam en haar ouders een brief kregen om zich te melden bij de Duitsers mijn overgrootmoeder zei tegen Mirjams ouders: Jullie kunnen Mirjam toch niet zover laten reizen en op reis gaan. Geef mij Mirjam maar dan hou ik haar bij ons tot jullie terug zijn’. Maar Mirjams ouders deden dat niet ze gaven haar wel haar babyboek daardoor hebben wij het dus. Ik zag ook een filmpje over een jongen in Auschwitz als ik aan hem had gevraagd hoe was het in Auschwitz zou hij hebben gezegd: ‘Ik kreeg één keer per dag eten dat moest ik meteen opeten anders werd het gestolen’. Ook had ik informatie gevonden toen ik kamp Westerbork een bericht stuurde zij hadden namelijk een brief van de vader van Mirjam bewaard. Daarin stond: ‘We hebben zeep nodig want nu Mirjam kan lopen maakt ze zichzelf heel vies’.

Een brief van de vader van Mirjam uit het archief van Westerbork.

Hoofdstuk 5 Herdenken

Ik herdenk Mirjam zelf altijd op 4 en 5 mei. Dan ga ik naar de Joodse begraafplaats. Daar leg ik dan een steen neer omdat Mirjam geen eigen grafsteen heeft. Maar nu is in Noordwijk een grafsteen voor Mirjam gemaakt. Maar niet alleen voor Mirjam ook voor veel andere Noordwijkers die zijn overleden in een concentratiekamp.

Ik ben ook bij Mirjams huis en de grafsteen geweest ik heb daar ook een steen neer gelegd. ik ben ook bij Mirjams huis geweest de Quarles van Uffordstraat 8 het was best een groot huis. Later ben ik er toch achter gekomen dat ik op nummer 74 moest zijn. Ik ben daar geweest omdat ik hoop dat het nooit meer gebeurt. Daarom wil ik graag straaljagerpiloot worden want misschien kan ik dan mensen helpen die in oorlog zijn.

Hier leg ik een steen neer voor Mirjam en haar ouders.

Later als ik wat groter ben wil ik graag naar Westerbork of Auschwitz om Mirjam en allen anderen te herdenken.

Afsluiting

Ik weet nu door het maken van dit werkstuk veel meer over Mirjam en haar ouders. Eigenlijk had ik ook geprobeerd om iemand te interviewen. Helaas is dat niet gelukt. Maar ik heb van degene die ik wou interviewen wel veel informatie gekregen. Zo heb ik met die informatie in mijn eigen woorden heel hoofdstuk 3 kunnen vertellen. Daarom wil ik Dineke Houtman en Patrick Prinsen van Westerbork bedanken. Ik ben er ook achter gekomen hoe wij het babyboek hebben. En ik weet waarom het babyboek niet zo goed gevuld is. Ik heb ook nog eens brieven gevonden van Mirjam en haar ouders geschreven in Kamp Westerbork.

 

Dit huisnummer 8 klopt dus niet. Dit was het huis van Mirjam.

Bronnen

 

Anne Frank, het achterhuis. In de bewerking van Ari Folman en David Polonsky. 2019 Amsterdam

 

Het babyboek van Mirjam Mendels. Verschillende schrijvers, tante, moeder, vader, brief van oom.

 

Kamp Westerbork, informatie over Mirjam en haar ouders. Geschreven ansichtkaarten door vader en oma. Aanvraag oom Palestinalijst.

 

Website Joods Cultureel Kwartier

 

Storm over de boerderij, 1939-1945. W.F.H. Visser.

 

Terug naar voorpagina