29 september 2021 plaatsing Stolpersteine
PLAATSING
Op woensdag 29 september 2021 zijn in bijzijn van familie, betrokkenen, rabbijn Marianne van Praag en burgemeester Wendy Verkleij 13 Stolpersteine geplaatst door Noordwijkse schoolkinderen.
We willen iedereen bedanken die hebben bijgedragen aan de plaatsing van de Stolpersteine.
Speech
Na de plaatsing van de Stolpersteine deed Mark Sijlmans namens Stichting Stolpersteine Noordwijk het woord. Lees hier zijn speech:
“Twee jaar geleden besloten wij dat we Stolpersteine zouden gaan plaatsen. Voor vermoorde Noordwijkers. Dat leek ons wel een goed idee. En meer mensen vonden dat. Maar je kunt daar ook wat kanttekeningen bij plaatsen. Want wat de op de stenen genoemde mannen en vrouwen daar zelf van zouden vinden, weten we niet. Kunnen we ze niet vragen. Maar we moesten wel in hun levens gaan graven. Wie waren zij? Waar woonden zij? Waar kwamen zij vandaan? Hun nabestaanden vonden dat vaak goed. Maar nogmaals, hoe zij daar zelf over denken, weten we niet.
We vinden mensen die gelukkig getrouwd lijken. Met een gezin. Met kinderen. Een hond een kat. Maar misschien, zit er ook wel iemand bij, die overweegt te gaan scheiden. Als dit allemaal voorbij is. We vinden mensen die net een huis hebben gebouwd. Die een eigen bedrijf zijn gestart. En er is ook een jongen, die kort geleden voor zijn werk naar Noordwijk is verhuisd. Die nieuw is in Noordwijk. Die misschien, zijn buren nog niet kent. Behalve dan dat ene meisje. Op nummer 12. Hij weet haar naam nog niet. Hij kent alleen de jongens in zijn voetbalteam. Rechtsvoor speelt hij. Soms rechtshalf.
En er zijn ook mensen die vanuit een grote stad naar het kleine Noordwijk zijn verhuisd. Die hier zijn gaan wonen omdat we veronderstellen dat zij veronderstelden zich hier te kunnen verstoppen. Verstoppen voor het grote gevaar dat hen al een tijdje vanuit allerlei kantoortjes en bureaulaatjes beloert. Het zijn mensen die hopen dat de gezichtslozen in de stad gevaarlijker zijn dan in dit dorp.
En tot slot zijn er ook 3 Noordwijkers die kwetsbaar zijn. Die niet zélf voor Noordwijk hebben gekozen. Het is niet toevallig dat we vandaag juist hier staan. Die door hun ouders naar Noordwijk zijn gebracht omdat die ouders er op vertrouwen dat er hier voor hun kinderen gezorgd zal worden. Dat ze hier veilig zullen zijn. Want veiligheid en geborgenheid zijn grote dingen. Toen zeker. Nu lijkt dat soms vanzelfsprekend.
Van de 21 vermoorde dorpsgenoten, buren, die we vandaag gedenken, hadden er theoretisch nog 10 in deze zaal kunnen zitten. Al op leeftijd. Natuurlijk. De meesten hoogbejaard. Maar het had gekund.
De jongste van die 10 dorpsgenoten is Mirjam. Zij zou over 5 maanden haar 80e verjaardag hebben gevierd. Dat zou ze dan gedaan kunnen hebben met degene die 79 jaar eerder bijna haar pleegzus was geworden. Want vrienden van de ouders van de 1-jarige Mirjam hadden gezegd: laat Mirjam toch bij ons. Ze is even oud als onze eigen dochter. We zullen goed voor haar zorgen. Tot jullie weer terug komen. Maar de ouders van Mirjam die hun hele werkzame leven, in ziekenhuizen en instellingen, voor andermans kinderen hebben gezorgd, willen zelf voor hun eigen kind blijven zorgen. Willen zelf hun kind geborgenheid en veiligheid geven. En liefde. Willen samen met hun kind weer terugkomen.
Ik heb erg veel moeten denken aan die kleine Mirjam. En over dat aanbod van de familie Van Duin. En vooral ook over het afslaan van dat aanbod door de ouders van Mirjam. Er zijn ouders die een andere beslissing nemen. Die hun kind wel weggeven. Maar beide beslissingen komen voort uit liefde. En kunnen dus niet fout zijn.
De vraag naar goed of fout is hier dus volslagen zinloos. Maar hij dwaalt er wel. In mijn hoofd. Die zinloze vraag die zo onbedaarlijk verdrietig en die tegelijkertijd ook zo privé is. Lang heb ik getwijfeld, en zelfs nu nog twijfel ik of het geen schaamteloos etaleren is van andermans leed. Dat ik, hier, op dit moment, hier over spreek. Dat ik, net als bij die andere Noordwijkers, niet zomaar in hun leven mag treden. Nogmaals, ik kan het hen niet vragen. Of ze dat goed vinden. Ik troost mijzelf dan maar met de gedachte dat het misschien de prijs is, alweer een prijs, die zij betalen. De prijs voor het niet vergeten worden. Dat zij allen rusten in vrede”
Waarom Stolpersteine in Noordwijk?
We zijn van mening dat struikelstenen aanzetten tot nadenken. Je kunt ze zomaar tegenkomen, wandelend door je eigen dorp. Een subtiel gebaar om de herinneringen aan de slachtoffers van de Holocaust levend te houden.
- Bestuur Stichting Stolpersteine Noordwijk
Wat zijn Stolpersteine?
Een Stolperstein – struikelsteen in het Nederlands – is een gedenksteen voor de slachtoffers van de Holocaust. Het is een klein steentje van 10 bij 10 cm met een messing bovenplaatje.
De struikelsteen ligt voor het huis waar vandaan het slachtoffer is afgevoerd. Je struikelt er niet letterlijk over, je struikelt erover met je hart. Om de steen te kunnen lezen, moet je je buigen. Een eerbetoon aan het omgekomen slachtoffer, aldus de bedenker Gunter Demnig.
In de onderstaande video: hoe worden Stolpersteine gemaakt?
Gunter Demnig
Gunter Demnig (Berlijn, 1947) is een Duitse kunstenaar. In 1992 plaatste hij de eerste Stolperstein in Keulen om de deportatie van Roma en Sinti te herdenken. Inmiddels heeft hij samen met zijn team door heel Europa meer dan 75.000 struikelstenen (Stolpersteine) gelegd om de herinnering aan de slachtoffers van de Holocaust levend te houden.